در این قسمت را جع به محتوی متنی فصول پایان نامه مطالبی ارائه می گردد. پایان نامه های کارشناسی ارشد طبق استاندارد مورد قبول اکثریت غریب به اتفاق دانشگاه ها شامل 5 فصل است.

فصول پایان نامه :

1- فصل اول: مقدمه و طرح مسئله
2- فصل دوم: مروری بر منابع یا روش تحقیق
3- فصل سوم: مدل ها و ایده های تحقیق
4- فصل چهارم: نتایج تحقیق
5- فصل پنجم: نتیجه گیری جمعبندی و پیشنهادات

فصل اول : مقدمه

به طور کلی مقدمه باعث می شود که خواننده با روشنی و آمادگی بیشتری شروع به خواندن گزارش نموده ، موضوع تحقیق ، روش تحقیق و استنتاجات و غیره را به خوبی درک نماید . اگر مقدمه خوب تهیه شده باشد ، انگیزه ای برای مطالعۀ گزارش در خواننده ایجاد خواهد کرد. فلسفۀ مقدمه ، آماده ساختن ذهن خواننده برای درک مطلب و حقایق امر می باشد.
محتوای بخش مقدمه بستگی به نوع گزارش دارد . مثلاً در مقاله ها و یا گزارش های خاص، بخش مقدمه معمولاً مختصر بوده و فقط شامل جملات کوتاهی از مطالعات اساسی قبلی است که با تحقیق حاضر ارتباط می یابد . بر عکس ، در گزارشهای تفصیلی یا پایان نامۀ تحصیلی بخش مقدمه جامع و مفصل می باشد. در واقع فصل مقدمه پایان نامه، شامل شمای کلی فصول  است.
پس به طور خلاصه آنچه که در مقدمه به آن اشاره می شود عبارتند از :
1.    بیان موضوع و اهداف مطالعه
2.    تاریخچه و زمینۀ تحقیق
3.    فرضیات
4.    سؤالات
5.    محدودیتها
6.    تعریف اصطلاحات متن
1-بیان موضوع و اهداف مطالعه فصول پایان نامه
هنگامی که مسأله ای مورد تحقیق قرار می گیرد اولین قدم ، مشخص کردن اهداف مطالعه و بیان موضوع می باشد تا خواننده بداند در فصول پایان نامه چه مطالبی مطالعه خواهد شد . محقق باید به روشنی ، مشکل اساسی و نیاز به آگاهی خود برای دستیابی به نتایج تحقیق را عنوان سازد. محقق باید بیان کند که چرا این موضوع انتخاب شده و نیاز به تحقیق دارد . به عبارت دیگر، اهمیت مسألۀ تحقیق از نظر لزوم و قابلیت انجام آن ، توجیه شود . در بیان موضوع باید متغیرها مشخص شده و ارتباط بین متغیرها و جمعیت هدف ، مکان و دامنه و وسعت تحقیق مطرح گردد. به عبارت دیگر مطالب را می توان به این صورت بیان کرد ، که :

• امر تحقیق و مطالعه بر روی چه کسانی صورت می گیرد؟(عامل مورد مطالعه)
• چه عوامل یا متغیرهایی مورد مطالعه قرار می گیرند؟(متغیر)
• تحقیق به چه صورت و چگونه انجام می شود؟(چگونگی انجام پژوهش)
• تحقیق در کجا و در چه محیطی صورت می گیرد؟(مکان پژوهش)
• تحقیق در چه مدت و در چه مدت زمانی صورت می گیرد؟(زمان پژوهش)

چون انگیزۀ هر محققی به دست آوردن نتایج و بهره مند شدن از نتایج در حل مشکلات است و از آنجا که اثر بخشی نتایج حاصله از هر تحقیقی پس از انتخاب موضوع مناسب ، در گرو طرح ریزی دقیق تحقیق می باشد ، بیان موضوع، زمینه را برای تهیه و تدوین چهارچوب مناسبی فراهم می آورد ، به طوری که مسیر کار تحقیق به خوبی مشخص می گردد . اهداف تحقیق شامل توضیح موضوع تحقیق است که معلوم می کند پژوهش چه چیزی را دنبال می کند و مقصود نهایی از انجام پژوهش چیست.
پس به طور خلاصه :
بیان موضوع ، هدف ما را صراحت بخشیده و مسیر را مشخص می کند.
ضرورت و اولویت انجام تحقیق را روشن می سازد.
سبب هماهنگی کارها شده و از انحرافهای احتمالی جلوگیری می کند.
2-تاریخچه و زمینۀ تحقیق فصول پایان نامه
محقق در این بخش به تحقیقات و مطالعات مربوط به موضوع که قبل از تحقیق مورد نظرش انجام گرفته است اشارۀ مختصری می کند و یا احیاناً اگر در آن تحقیق، مسائل و مشکلاتی حل نشده باقی مانده اند به آن مطالب اشاره می کند. پس در ابتدا، کل تحقیقاتی که در ارتباط با موضوع است جمع آوری شده ، سپس شرح مختصری از آن مطالب که با تحقیق مربوطه در ارتباط نزدیک است ، ارائه می گردد. این بررسی مقدماتی، محقق را از بسیاری مخاطرات و مشکلات بعدی مصون خواهد داشت و نیز به او کمک خواهد کرد که بهترین طرح و آسان ترین روش تحقیق را برای مسألۀ مورد نظر خویش انتخاب نماید. در تهیۀ این بخش و ذکر تحقیقات دیگران ، ساده نویسی و خلاصه نویسی و عینی بودن مطالب باید کاملاً مراعات شود.
3-فرضیات فصول پایان نامه
فرضیه یک نظر یا ایده است ، ایده ای که هنوز صریح و قطعی نیست و پس از آزمایش و بررسی مجدد باید رد یا قبول شود . گاهی فرضیه پیشنهاد است ؛ پیشنهاد محقق دربارۀ مسأله ای که بر اساس ضوابط و شواهدی به دست آمده و ارزش آزمایش و بررسی را پیدا کرده است .
فرضهایی که در تحقیق بیان می شوند باید مانند اهداف مطالعه به طور دقیق، واضح و کامل و با استفاده از واژه های قابل اندازه گیری بیان شوند. فرضهای تحقیق در واقع پیش بینی های محقق از نتایج کار مطالعاتی – تحقیقاتی است که انجام خواهد شد.
محقق می تواند با مطرح کردن تعدادی فرضیه ، کار تحقیق و مطالعه را آغاز کند و به این ترتیب فرضهای مطرح شده در طول تحقیق به مرحلۀ سنجش و آزمایش گذاشته می شوند تا در انتهای کار مشخص شوند که فرض مورد قبول بوده است یا خیر؟
فرضیه می تواند به صورتهای مختلفی در ذهن انسان نقش ببندد . گاهی ممکن است فرضیه از تجربۀ شخصی منشأ بگیرد؛ مانند فرضیۀ قوۀ جاذبۀ زمین نیوتن پس از مشاهدۀ افتادن سیب از درخت بر روی زمین . گاهی ممکن است فرضیه مبتنی بر حدس و گمان و خیال یک فرد باشد که البته کمتر می تواند نتیجه ای علمی در بر داشته باشد. در اکثر موارد ، فرضیات مطرح شده در تحقیقات از مطالعات و تجارب علمی و تئوری های موجود منشأ می گیرند. به هر حال ، فرضیه به هر صورتی که سرچشمه بگیرد باید تابع اصول و قوانینی باشد.
فرضیه باید به روشنی و وضوح مطرح شود تا برای عموم قابل فهم باشد و اگر نکات و کلمات خاصی در بیان فرضیه وجود دارد باید به خوبی تعریف شده ، طوری بیان گردند که بتوان توسط آزمایشها و وسایل موجود ، آن را تحت آزمایش و مشاهدۀ علمی قرار داد و در انتها ، اگر نتایج به دست آمده از این فرضیه ارزشمند بود، بتوان از آنها برای حل مشکلات و معضلات استفاده کرد . پس از هر تحقیق، فرضیه ای که به مرحلۀ آزمایش گذاشته شده بود ، رد یا قبول می شود . گاهی احتمال دارد که فرضیه های جدیدتر و بهتری در حین تحقیق یا پس از انجام آن حاصل گردد که این فرضیه ها غالباً می تواند به عنوان توصیه و پیشنهادی برای طرح های تحقیقاتی که در آینده صورت می پذیرد ، ذکر گردد.
4-سؤالات فصول پایان نامه
در بعضی از تحقیقات ، شرایط طوری است که آزمون فرضیات آن از طریق روشهای آماری مقدور نیست و لذا در این موارد فرضیات تحقیق به صورت سؤال نوشته می شود و محقق ، تحقیقاتی را انجام می دهد تا بتواند به سؤالات مطرح شده پاسخ بدهد . چنان که در یک تحقیق فقط یک متغیر وجود داشته باشد بهتر است که محقق به جای نوشتن فرضیۀ تحقیق ، سؤالاتی را برای این نوع تحقیق مطرح کند . این سؤالات معمولاً از اهداف پژوهش مشتق شده و در جریان تحقیق به معرض آزمایش گذاشته می شود تا در انتهای تحقیق پاسخ این سؤالات به دست آید .
سؤالاتی که در تحقیق مطرح می شوند باید مانند اهداف تحقیق ، کاملاً روشن و دقیق و به صورت یک جملۀ کامل ذکر شوند . به عبارت دیگر «هدف» ، «سؤال» و «فرضیه» از لحاظ معنا و مفهوم ، یکی هستند و فقط از نظر لفظ و بیان با هم متفاوتند .
5-محدودیتها فصول پایان نامه
همان گونه که برای نوشتن مسأله و موضوع ، اهداف ، فرضیات ، و سؤالات ویژۀ تحقیق ، معیارهای مشخصی وجود دارد ، محدودیتهای تحقیق نیز باید به صورت مناسبی نوشته شود . به عبارت دیگر ، لازم است در نوشتن محدودیتها نیز نکاتی مراعات شود . این نکات عبارتند از :
1. محدودیت های پژوهش بایستی به صورت جمله های کامل نوشته شود .
2. محدودیت ها بایستی به روشنی و وضوح معلوم شود.
3. لازم است مشخص شود که چرا و چگونه این متغیر ، بر نمونۀ تحقیق، گردآوری داده ها و یا نتایج یافته ها تأثیر می گذارد .
6-تعریف اصطلاحات متن فصوب پایان نامه
معمولاً در هر تحقیق و موضوعی تعدادی واژه و اصطلاح تخصصی وجود دارد که بیش از همه در فصول پایان نامه استفاده شده اند. از آنجایی که اکثر واژه ها و اصطلاحات ، معانی متفاوتی دارند ، محقق ناگزیر است که این اصطلاحات را به طور دقیق ، تعریف کند . زیرا ممکن است در بعضی موارد واژه یا اصطلاح ویژه ای مفهومی را به خواننده ارائه دهد که اصولاً مورد توجه محقق نبوده ، یا واژه ای برای خواننده گنگ و نامفهوم باشد . بنابراین با توجه به لزوم گویایی و ساده نویسی گزارش های تحقیق ، محقق موظف است که این گونه واژه ها را در گزارش خود تعریف کند .
معمولا در تعریف واژه ها باید از یک مرجع معتبر استفاده نمود و به طور دقیق و واضح و با کلمات ساده آن را تعریف کرد ، لذا توصیه می شود که در این موارد از فرهنگ لغت استفاده شود.

فصل دوم: سابقۀ موضوع تحقیق

این قسمت از تحقیقات ، به طور مختصر و کوتاه ، در بخش مقدمه بیان می شود ولی بعضی از نویسندگان و محققین که کار گسترده ای را انجام داده اند ، برای اهمیت دادن به موضوع و ذکر مطالب ، آن را به طور تفصیلی به صورت فصلی از فصول پایان نامه به صورت جداگانه ذکر می کنند.این بخش از گزارش تحقیق ، مروری است بر ادبیات مهمی که با تحقیق مورد نظر رابطه دارد و خلاصه ای از تحقیقات قبلی و نوشته های مهم پژوهشگران و متخصصان و مطالعات دیگران است که در کتابها ، مقالات ، گزارشها و پایان نامه ها وجود دارد .

این قسمت از گزارش ، زمینه را برای پروراندن مطالعۀ حاضر فراهم می کند و خواننده را با یافته هایی که تا آن تاریخ به دست آمده است ، آشنا می سازد . چون پیشرفت یک تحقیق خوب مبتنی بر دانستن تمامی یافته هایی است که دربارۀ یک مسأله به دست آمده است . بنابراین، این بخش نشانگر پیشرفت اطلاعات و دانش پژوهشگر در یک رشتۀ تحقیقاتی و مطالعاتی است .
بررسی سابقۀ موضوع ، مدارک و متون به طور خلاصه فواید زیر را داراست:
1. اطلاعات محقق در زمینۀ مطالعه و تحقیقاتش افزوده می شود.
2. تجربه های دیگران در اختیار محقق می گیرد .
3. از دوباره کاری تا حد زیادی جلوگیری می کند .
4. محقق با انواع محتلف روش هایی که در آن تحقیق به کار می رود ، آشنا می شود.
5. نقاط ضعف و نقص اطلاعاتی در رابطه با موضوع تحقیق آشکار می شود.
6. محقق می تواند آسان ترین روش تحقیق برای مسألۀ مورد مطالعه اش را انتخاب کند.

حجم و نحوۀ نگارش مطالب این قسمت از گزارش ، بسته به مخاطب و خوانندۀ گزارش متفاوت است ؛ اگر گزارش ما به صورت یک مقالۀ تحقیقاتی یا گزارش علمی و یا ارائۀ پایان نامه برای صاحب نظران و متخصصان نوشته می شود، باید این قسمت به طور مفصل و با ذکر جزئیات بیان شود وگرنه آوردن کلیات مطالب کافی خواهد بود. قاعدۀ عملی برای محقق جهت نوشتن قسمت روش تحقیق در گزارش های مفصل به این صورت است که باید مطالب به تفصیل شرح داده شود تا به محقق دیگر امکان دهد که عیناً تحقیق وی را تکرار کرده و درستی روش جمع آوری و تحلیل داده ها را دریابد ، و به نتایج یکسانی دست پیدا کند.

پس به طور خلاصه در این بخش قسمت های ذیل ذکر می شوند:

1. تعیین و تعریف متغیرهای اصلی
2. روش تحقیق و نوع مطالعه
3. جامعه و نمونۀ مورد مطالعه
4. روش نمونه گیری و حجم نمونه
5. روش جمع آوری اطلاعات و وسیلۀ جمع آوری
6. روشهای آماری و تجزیه و تحلیل اطلاعات

فصل سوم: تعیین و تعریف متغیرهای اصلی

در میان فصول پایان نامه ای که تا اینجا مطرح شد، فصل سوم نقش سرنوشت ساز داشته و تعیین کننده مسیر است. متغیر، عبارت از خصوصیات و حالات مورد اندازه گیری است که می تواند تغییر کند و یا تغییری به وجود آورد . برای مثال اندازه گیری سن، قد ، با شماره یا دسته بندی جنس و بیماری و …
متغیر ، انواع مختلفی دارد و در هنگام طرح و برنامه ریزی یک تحقیق ، لازم است متغیرهایی را که اندازه گیری خواهند شد انتخاب کرده ، تشریح کنیم . انتخاب متغیرهای تحت مطالعه براساس ارتباط آنها به اهداف تحقیق صورت می گیرد.
پس از انتخاب و تعیین متغیرهای اصلی تحقیق ، متغیرها تعریف و تشریح می گردند و معمولاً آنهایی که به طور مستقیم با اهداف پژوهش در ارتباط هستند بیشتر مورد توجه و تأیید قرار می گیرند . روش تحقیق و نوع مطالعه ای که محقق برای انجام مطالعۀ خویش انتخاب می کند با این متغیرها ارتباط مستقیم دارد . در هنگام تعریف و تشریح متغیرها بایستی تعریف عملی تنظیم نمود که در آن متغیر به صورت واقعیاتی قابل اندازه گیری بیان شده ، در صورت لزوم چگونگی به دست آوردن آن اصول ارائه شود . این تعاریف بایستی به روشنی و به تفصیل بیان گردد ، وگرنه تضمینی وجود ندارد که در صورت انجام مطالعه توسط محققی دیگر ، یا حتی در صورت تکرار آن به وسیلۀ همان محقق ، یافته های مشابهی به دست آید .
یک اصطلاح در عین حال ممکن است معانی مختلفی داشته باشد ، لذا محقق بایستی به روشنی و به دقت ، اصطلاحات را براساس مقاصد مطالعه اش شرح دهد .
در پایان، بایستی توجه داشت که در مورد برخی از متغیرهای خاص ، تعاریف مشروح فقط وقتی قابل تنظیم است که یافته ها تجزیه و تحلیل شده باشند . اینها متغیرهایی مرکبی هستند که از ترکیب چند جزء مختلف تشکیل شده اند و این ترکیب از قواعدی پیروی می کند که تنها پس از آزمودن ارتباط واقعی بین آن اجزاء تعیین می شود.
1-روش تحقیق و نوع مطالعه
روش تحقیق و نوع مطالعه ای که محقق برای انجام مطالعۀ خویش انتخاب می کند ، با موضوع و هدف مطالعۀ او ارتباط مستقیم دارد . انتخاب روش تحقیق به ماهیت موضوع ، اهداف تحقیق ، فرضیات ، سؤالات ، ملاحظات اخلاقی و بودجه و امکانات اجرائی آن بستگی دارد . در این مرحله ، محقق براساس مشکل مورد تحقیق و مسألۀ مورد نظر، روش تحقیق مناسبی را انتخاب می کند که قابل اجرا بوده و به نتایجی دست یابد . در هنگام نوشتن گزارش تحقیق ، محقق باید دقیقاً دلیل انتخاب روش تحقیق و چگونگی روش تحقیق و نوع مطالعه را توضیح دهد .
2-جامعه و نمونۀ مورد مطالعه
در مراحل اولیۀ هر تحقیقی، انتخاب جمعیت مورد مطالعه کار بسیار مهمی است . توصیف کامل و دقیق از جمعیت مورد تحقیق برای گزارش تحقیق بسیار حیاتی است و بدون آن ، خواننده نمی تواند میزان تعمیم پذیری و ارتباط نتایج به جمعیت را مشخص کند.
جامعۀ مورد تحقیق ، عبارت از مجموعه ای از افراد یا نمونه هاست که دارای ویژگیهای قابل اندازه گیری هستند . در اغلب موارد ، مطالعه بر روی بخش و یا نمونه ای از یک جمعیت بزرگ انجام می شود. به عبارتی دیگر جمعیتی که مورد مطالعه قرار می گیرد نمونه ای از یک جمعیت بزرگتر می باشد. از چنین جامعه ای نمونه گرفته می شود ، تحقیق صورت می پذیرد و نتایج حاصل از تحقیق برای حل مشکلات و معضلات ، به همان جامعه تعمیم داده می شود.
جامعه و نمونه ای که برای انجام تحقیقی انتخاب می شود بایستی با اهداف تحقیق ، ارتباط مستقیم داشته باشد. جمعیت یا جمعیت های مورد مطالعه باید به روشنی و صراحت از نظر مکانی ، زمانی و اندازۀ جمعیت و هر گونه معیار مربوط دیگر، تعریف شوند.
3-روش نمونه گیری و حجم نمونه
محقق پس از تعیین روش تحقیق و انتخاب جامعۀ مورد نظر و نمونۀ مورد مطالعه و گزینش آن ، با توجه به هدف و ویژگیهای روش تحقیق و نوع نمونۀ انتخابی تصمیم می گیرد که چه تعداد از نمونه یا چه حجمی از موارد را انتخاب نماید. به عبارتی ، تعداد افراد یا اشیاء و … که به عنوان نمونه در امر تحقیق شرکت داده می شوند ، باید مشخص شود. در تعیین حجم نمونه عوامل گوناگونی دخالت دارند . در انتخاب حجم نمونه باید به اهداف تحقیق ، روش تحقیق ، حجم جامعۀ مورد نظر ، زمان مطالعه ، روش های آماری ، بودجه و … دقت شود.
پس در این بخش به طور خلاصه ، روش نمونه گیری و تعداد نمونه ای که برای مطالعه گرفته می شود و شیوه های خاص به کار رفته و منطق استفاده از آن ، به طور کامل و با دقت تعریف می شوند.
4-روش جمع آوری اطلاعات و وسایل جمع آوری
محقق پس از تعیین و انتخاب روش تحقیق مناسب و نمونۀ مورد مطالعه و گزینش آن ، با توجه به هدف و ویژگی های روش تحقیق و نوع نمونه ی انتخابی به جمع آوری اطلاعات مناسب می پردازد. جمع آوری اطلاعات به روش های گوناگونی میسر است و ابزار و وسایل جمع آوری اطلاعات نیز به محقق کمک می کند تا اطلاعات لازم برای انجام تحقیق و رسیدن به نتایج را جمع آوری کند.
متداول ترین ابزار گردآوری اطلاعات ؛ مشاهده ، مصاحبه ، پرسش نامه ، فیش مطالعاتی و استفاده از منابع مستند مانند تهیۀ گزارش است . در این مرحله از تحقیق ، محقق براساس اهداف مورد نظر تحقیق و امکانات اجرائی و نوع اطلاعاتی که باید جمع آوری کند ، تصمیم می گیرد که از چه ابزاری برای جمع آوری اطلاعات و داده ها استفاده کند.
در این بخش ، چگونگی جمع آوری داده ها و نوع ابزار مورد استفاده جهت جمع آوری داده ها باید تشریح گردد که این امر شامل برنامۀ کار ، شرح چگونگی عمل مشاهده گر (در صورت لزوم) ، شرح چگونگی تربیت مشاهده گر و شرح دستورالعمل است . بایستی چگونگی استفاده از ابزار مورد نظر برای گرد آوری اطلاعات تحقیق معلوم و مشخص گردد و به عبارت دیگر ، بایستی مشخص باشد که محقق چگونه ، در چه محیطی ، در چه زمانی ، در چه مکانی ، از چه  کسانی و توسط چه افرادی از این وسیله برای جمع آوری داده ها استفاده کرده است . باید مرحله به مرحلۀ کارهای انجام شده ، در گزارش دقیقاً بیان شود .
در بعضی از مطالعات ، در جمع آوری اطلاعات ، از روشهای خاصی استفاده می شود که محقق باید دقیقاً و به روشنی مراحل جمع آوری اطلاعات و وسایل و روش های مورد استفاده را شرح دهد . البته در مورد روشهای کلاسیک و شناخته شده ، تنها ذکر مرجع و نوع روش کافی است و فقط اگر تغییری در روش داده شده است باید ذکر شود.
5-روشهای آماری و تجزیه و تحلیل اطلاعات
یک محقق با استفاده از ابزار گردآوری اطلاعات ، داده هایی را به دست آورد و معمولاً با استفاده از روش های آماری به تجزیه و تحلیل این داده ها پرداخته و به نتایجی دست پیدا می کند . محقق باید روش های آماری خاصی را که برای تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق مورد استفاده شده است به دقت و به تفصیل در این قسمت توصیف کند.
در این بخش لازم است فرمولها و سطوح معنی دار بودن آماری و فنون آماری که در تحقیق به کار رفته است را به روشنی توضیح داده ، از ایجاد هر گونه ابهام و پیچیدگی در بیان آنها پرهیز کند . این بخش در کتاب و پایان نامه باید کامل بوده ، تمام جزئیات به صورت مفصل توضیح داده شوند ولی در مقالات و گزارشهای کوتاه معمولاً تنها به ذکر اهم مطالب دربارۀ روشها و مواد اکتفا می شود و از ذکر جزئیات خودداری می گردد.

فصل چهارم: یافته های تحقیق (نتایج)

قلب تپنده فصول پایان نامه، فصل چهارم است. نتیجه ، مهمترین قسمت گزارش کار تحقیقی را تشکیل می دهد. در این قسمت محقق به ارائۀ یافته های حاصل از تحقیق می پردازد.

در واقع این بخش، اطلاعات به دست آمده ای است که احتمالاً می تواند به قبول فرضیه ها و یا سؤالات مطرح شده در تحقیق پاسخ دهد . فصل یافته ها جایی است که پاسخها در آن قرار دارند و باید فقط محدود به ارائۀ داده ها باشد. بایستی در این قسمت تا حد امکان از تفسیر خودداری شود ، ولی اگر سیر منطقی مطالب به گونه است که پیوند دادن یافته های مختلف بدون تفسیر مشکل است ، می توان به صورت خیلی خلاصه تفسیری از اطلاعات را ارائه داد.

به طور خلاصه در بحث یافته های تحقیق مطالب زیر بیان می گردند :

1. تدوین و دسته بندی یافته ها
2. تشریح روش آماری به کار رفته
3. مشخص کردن سطح معنی داری و میزان ارتباط متغیرها
4. تهیۀ جداول

تدوین و دسته بندی یافته ها
نتایج و یافته ها به دست آمده باید به گونه ای طبقه بندی و دسته بندی شوند، که خواننده به آسانی بتواند مسائل مورد نظر را به دست آورد . فصل یافته های تحقیق باید به خوبی تدوین شود ، به طوری که به آسانی بتوان دریافت که آیا داده ها و یافته ها ، فرضیات ، و یا سؤالات ، تحقیق را تأیید می کنند یا خیر؟ یک روش برای تنظیم فصل یافته های تحقیق این است که تمام مسائل ، فرضیات و یا سؤالات تحقیق را مجدداً بیان کرده و سپس نتایجی که به آن سؤال یا فرضیه خاص ارتباط دارد را به دنبال آن ذکر کرد.
محقق در ابتدا یافته های خود را با نظم و ترتیب منطقی در متن ، جدول و نگاره (تصویر) وارد کرده و دقت می کند که جدول ، تکرار یافته های گفته شده در متن و یا نگاره ها تکرار داده های متن و جدول نباشد. به عبارت دیگر در آغاز ، تصمیم می گیرد که کدام یافته در متن ، کدام یک در جدول و کدام یک به صورت نگاره باشد .
بی گمان ، جدول زمانی به کار می آید که یافته ها بیش از چند مورد باشند، به طوری که وارد کردن آن در متن ، خواننده را سردرگم کند و نگاره زمانی به کار می آید که جدول نتواند گویای سخن و هدف باشد و یا ارائۀ یافته ها به صورت نگاره ، درک بهتر و سریع تری را به خواننده بدهد . هر نگاره یا جدول باید کامل بوده ، کاملاً گویای مطلب باشد و فهم آن به خواندن متن نیازی نداشته باشد . پس به این ترتیب کلیۀ یافته ها مرتب و دسته بندی می شوند.
2-تشریح روشهای آماری به کار رفته
در فصل یافته ها باید از تمام روش های آماری که به منظور آزمون فرضیه ها به کار رفته است نام برد (مانند: تحلیل واریانس، آزمون T و …) تکنیکهای آماری و منطق استفاده از آن باید در فصل روش تحقیق بیان گردد.
3-مشخص کردن سطح معنی داری و میزان ارتباط متغیرها
نتایج آزمونهای معنی داری نیز باید در فصل یافته ها ذکر شود . این کار معمولاً با به دست دادن ارزشهای عددی شاخصهای آماری و با بیانی از احتمال معنی داری آماری انجام می شود.
4-آماده کردن جداول
هنگامی که اطلاعات به دست آمده تعدادش زیاد بود ، این اطلاعات وارد جدول می شود . تهیۀ جدول ، کار حساس و دقیقی است و اگر خوب تهیه شود در درک مطالب کمک بسیار زیادی می کند . برای اینکه جدول مناسب و استانداردی تهیه شود به چند مطلب مهم اشاره می شود:
جدول باید طوری تهیه شود که به تنهایی و بدون مراجعه به متن گویای کلیۀ مطالب باشد . عنوان جدول باید کوتاه و در عین حال کامل و بیان کنندۀ مطلب بوده ، از ذکر عناوین ناقص مانند «جدول ذکر شده» یا «جدول بالا» باید خودداری شود. در هنگام نوشتن عنوان جدول باید سه مطلب اساسی در عنوان ذکر شود :
الف) عنوان جدول باید کوتاه ، روشن و واضح باشد.
ب) متغیر یا متغیرهایی که داده های جدول از آنهاست ، در عنوان قید گردد.
ج) عنوان باید بیان کند که اطلاعات ارائه شده مربوط به چه چیزی ، در کجا و چه موقعی می باشد.
اطلاعات فوق را باید به صورت خلاصه و دقیق ذکر کرد. جدول را بایستی بعد از آن که مطالبی در مورد آن بیان شد ، در متن قرار داد . اگر جدول دور از متن مربوطه خود قرار گیرد باعث سردرگمی خواننده خواهد شد.
معمولاً برای شماره گذاری جداول در متن گزارش از اعداد به صورت سری از اول تا آخر گزارش استفاده می شود . معمولاً کلمۀ «جدول» در کنار یک شماره قرار می گیرد که در وسط اولین خط قرار دارد . سپس در زیر شمارۀ جدول عنوان جدول ذکر می شود. عنوان جدول اگر طولانی باشد می توان در سطور بعدی آن را نوشت . نمونه ای طرز شماره گذاری و نوشتن عنوان جدول در زیر مشاهده می شود:

جدول 1
میانگین و انحراف معیار
نمرات خام آزمون IQ

مطالبی که در داخل ستون های جدول نوشته می شود و همچنین نوشته های بالای ستون ها و کنار ردیف ها باید خلاصه باشد، به طوری که خواننده با مطالعۀ جدول به آسانی مفهوم جدول و داده های آن را درک نماید.
نکاتی قابل توجه در مورد تهیۀ جدول استاندارد :
1.    موضوع تحقیق، صفات موجود ، محل تحقیق ، و زمان تحقیق باید در عنوان جدول ذکر شوند.
2.    عنوان جدول ، متغیرها ، گروه ها و شاخص های آماری به کار رفته در جدول باید به طور واضح و دقیق ذکر شود.
3.    سرفصلها ، تیترها و نوشته های داخل ستونها بایستی روشن و واضح نوشته شوند.
4.    شکل و اندازۀ جدول باید در محدودۀ قابل قبول باشد.
5.    عنوانها بایستی در جای مناسب قرار گیرند.
6.    به هنگام استناد در متن باید به شماره ، محتوا و عنوان دقیق جدول اشاره شود.

کامل بودن و عینی بودن داده ها

یافته های تحقیق باید طوری تدوین شود که تمام تحلیلهای مربوط به فرضیه ها و یا سؤالات تحقیق در آن ذکر شده باشد. در نوشتن گزارش باید تمام یافته های تحقیق بدون کم و کاست ذکر شوند و اگر تعدادی از داده ها حذف شده است بایستی دلایل معتبری برای حذف آن موارد ، ارائه گردد . کامل بودن داده ها به این معنا نیست که محقق تعداد زیادی داده و جدول را که ارتباطی با تحقیق ندارند ، ارائه دهد.

در هنگام نوشتن بخش یافته های تحقیق باید به عینی بودن مطالب نیز دقت داشت . هدف فصل یافته ها ارائۀ داده هاست نه تفسیر آنها ، که معمولاً این کار ، با استفاده از جدولها ، شکلها ، نمودارها و شرح لازم برای بیان داده ها صورت می گیرد . داده ها باید به صورت عینی و دقیق نشان داده شوند هر چند که برخی از آنها فرضیۀ تحقیق را تأیید نمی کنند فراموش یا تخلیص نکند و یا این که حذف ننماید ، همچنین تفسیر داده ها و استناد ها باید به فصل بحث و نتیجه گیری موکول گردد.

تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق

در این قسمت ، نویسنده یافته های قسمت قبل را به تفصیل مورد بررسی قرار می دهد . آنها را با یافته های دیگران مقایسه کرده و از یافته های خود نتیجه گیری می کند و نارساییها و محدودیتهای تحقیق را ذکر می کند.

محقق در متن گزارش ، نظریات و نوشته های مختلف موافق و مخالف دربارۀ موضوع تحقیق را منعکس و آن را تجزیه و تحلیل می نماید و از خود عقیده ای ابراز نمی کند ، بنابراین تمامی گزارش مرکب از عقاید دیگران ، اسناد و مدارک مختلف جمع آوری شدۀ مربوط به موضوع است ولی در قسمت بحث ، محقق از کار جمع آوری اطلاعات و آزمایشها و تجزیه و تحلیل آن بهره گرفته و نظریات خود را بیان می دارد و بر جنبه های تازه و مهم بررسی خود و بر نتایجی که می توان از آنها گرفت و مورد استفاده قرار دارد تأکید می کند.

در ضمن ، باید دقت شود که بحث دقیقاً تکرار یافته ها و نتایج به دست آمده نباشد، همچنین نباید یافته هایی عنوان شود که قبلاً به آن اشاره ای نشده است . به طور کلی ، محور اصلی سخن در این قسمت، آثار و اهمیت یافته ها ، محدودیتها و چگونگی ارتباط آنها با مطالعات مشابه و کارهای دیگران می باشد.
روش نادرستی که در اکثر گزارشها دیده می شود این است که قسمت بحث را به صورت رونوشتی از کتب ذکر می کنند و کلیۀ خصوصیات مطلب مورد بحث (مثلاً بیماری خاص) را از ابتدا تا انتها به طور کامل و کلاسیک از روی کتاب شرح می دهند ، در صورتی که این قسمت باید حاوی مطالب کاملاً جدید حاصل از مطالعه باشد و مطلب ذکر شده در کمتر کتابی یافت می شود.
در نوشتن گزارش باید سعی شود تا فصل بحث و نتیجه گیری ، عینی و درست باشد و از تفسیرهای نادرست و ارائۀ مطالب به صورت ناقص به شدت جلوگیری شود . برای اطمینان بیشتر ، فصل بحث و نتیجه گیری باید چند بار توسط نویسنده بازخوانی و تصحیح شود . در هنگام تجدید نظر دقت در نکات ذیل لازم است :
–    از استنتاج ها و تعبیر و تفسیرهایی که متفاوت با داده هاست جلوگیری شود .
–    استنتاج های ذکر شده در گزارش باید مستدل و واقعی باشند.
–    استنتاج هایی که ذکر می گردد نباید با مفاهیم قبلی مغایرت داشته باشد.
–    نتایج گزارش شده باید با فرضیۀ تحقیق مطابقت داشته باشد.
محقق هنگامی که نتایج کار تحقیق خود را تفسیر می کند باید نکاتی را مراعات نماید:

• دقت کند که شواهد یا استنتاجهایی که مخالف فرضیه یا عقیده شخصی است حذف نشود.
• از بیان مطالبی که به قضاوتهای شخصی دور از حقیقت متکی است ، پرهیز کند.
• دقت کند که نتیجه گیری براساس یافته هایی انجام گیرد که از طریق ابزارهای اندازه گیری دقیق ( ابزارهایی که صحت و دقت آن معلوم است) به دست آمده است .
• دقت کند که براساس یک و یا تعداد معدودی از موارد و داده ها تعمیم هایی صورت نگیرد . (داده های ناکافی تعمیم داده نشوند)
• باید به این مسأله دقت داشت که فصل بحث و نتیجه گیری فقط به تشریح داده ها ،آنطور که به دست آمده اند ، بپردازد و صادقانه تمام نکات مربوط به فرضیه ها و ارتباط با آن داده ها را نشان داده وتفسیر نماید.

بعد از ارائۀ شواهدی دربارۀ فرضیه یا سؤال تحقیق، محقق باید ارتباط بین یافته ها را با تحقیقات قبلی تشریح کند . بایستی جنبه هایی از یافته ها که هماهنگ یا ناهماهنگ با مطالعات قبلی است ذکر شده ، پی آمدهای تحقیقی آنها بیان گردد . پس از تحلیل پی آمدهای یافته ها و اثرات آن ، شاید مناسب باشد که اولاً کارهایی را که براساس این یافته ها می توان انجام داد تشریح شود و ثانیاً راههایی را که تحقیقات آینده می توانند داده های بهتر یا مناسب تری در زمینۀ مسألۀ مورد بررسی ارائه دهند ، پیشنهاد گردد . البته در پایان این قسمت به محدودیتها و نقاط ضعف تحقیق نیز باید اشاره کرد.
وقتی لازم باشد که در یک گزارش، فصل نتیجه گیری همراه با بحث باشد ، بهتر است که محتوای آن با مطالب ذکر شده در قسمت یافته ها متناسب و با مطالب بیان شده در قسمت بحث هماهنگ باشد زیرا در فصل بحث ، مضامین یافته ها برای استفاده از تئوری و عمل ، به تفصیل مورد بحث قرار می گیرد . در فصل نتیجه گیری باید به ارائه مطالبی روشن و دقیق پرداخت که از پیچیدگی کمتری برخوردار باشند . باید دقت شود که مطالب تکراری در بحث به حداقل می رسد تا بخش نتیجه گیری خسته کننده نباشد.
پس به طور کلی محور اصلی سخن در این قسمت شامل موارد زیر است :
1.    بیان فرضیۀ تحقیق
2.    بیان یافته های اساسی مربوط به فرضیۀ تحقیق
3.    شرح فرضیه های معارض و تعبیر و تفسیر نتایج
4.    منطق رد فرضیه های معارض
5.    شرح ارتباط یافته های تحقیق با یافته های مطالعات قبلی
6.    توضیح محدودیتها و چگونگی ارتباط آن با مطالعات مشابه و کارهای دیگران

فصل پنجم: خلاصه تحقیق و پیشنهاد ها

آخرین بخش ، نتیجه گیری و پیشنهادات است. این قسمت که معمولاً در انتهای گزارش بیان می شود ، فشرده ای از تحقیق است که یافته هایی را برای کسانی که وقت خواندن تمام مطالب گزارش را ندارند ، ارائه می دهد . پس، این بخش بیان مجددی از فصلهای مهم گزارش تحقیق است که به اجمال و خلاصه تهیه شده است . بخش مربوط به خلاصۀ تحقیق بیش از سایر قسمت های آن مورد استفاده قرار می گیرد . خوانندگان و محققینی که ادبیات و سابقۀ تحقیق را برای دستیابی به مطالعات مهم مرور می کنند ، پیش از آن که تصمیم بگیرند آیا بررسی کامل گزارش تحقیق ارزش صرف وقت دارد یا نه به مطالعۀ این بخش می پردازند ، پس باید این قسمت جذاب و گیرا باشد. بنابراین چکیده نتایج فصولی از پایان نامه که به طور خاص به تحقیق حاضر پرداخته اند در این قسمت ارائه می گردد.

در پایان این قسمت پیشنهادهایی را در رابطه با نتیجۀ تحقیق حاصل شده ارائه می دهند و نیز اقداماتی که برای انجام این پیشنهاد ها لازم هستند را ذکر می کنند، همچنین زمینه هایی که نیاز به تحقیق بیشتر دارند جهت استفادۀ سایر محققان ذکر می شود .

الو تز برندی متفاوت در رساله

مشاوره رساله دکتری : 09199631325

مشاوره مقاله دکتری: 09353132500